BTMC 2652

 

BTMC 2652
BTMC 2652
BTMC 2650
BTMC 2650

Ontworpen in 1912 door BTMC (Bell Telephone Manufacturing Cie) in Antwerpen, werd deze telefoon door vele fabrikanten in Europa geproduceerd.
De BTMC 2652 (en het wandmodel de 2650) is één van de allereerste telefoons die is ontworpen voor automatische telefonie (kiesschijf, draaischijf) en met een zekere mate van massaproductie als doel. Tot dan toe werden bestaande modellen aangepast voor automatische telefonie en achteraf met een kiesschijf uitgerust.

Het ontwerp dateert uit 1912, toen er in Europa nog nauwelijks automatische centrales waren en toen telefoons nog lang geen gemeengoed waren.

In een tijd dat nog niet veel mensen telefoon hadden en dat automatische telefonie nog maar net in opkomst was, bereidde deze telefoon de weg voor grootschalige telefoonbezit en bellen met een kiesschijf.

Geschiedenis en ontwikkeling

ZBSA 11
SIEMENS & HALSKE ZBSA 11 1911

Hoewel de automatische telefonie zoals we die nu kennen voor het eerst in de USA praktisch werd toegepast door meneer Strowger aan het einde van de 19e eeuw, besloot legde Bell en Western Electric in de USA zich tot de jaren 20 nog toe op handmatige verbindingen. In Europa werd al wel in een vroeg stadium ingezet op automatische telefonie, mede ook door ontwikkelingen in Duitsland (Siemens) en Zweden (Ericsson).

Dit leidde tot de ontwikkeling van de BTMC 2652. In 1912 waren er echter nog nauwelijks automatische centrales in gebruik. BTMC zou zelf zijn eerste publieke automatische centrale pas leveren in 1915.

In veel gevallen werd ook eerst begonnen met halfautomatische centrales, waarbij de centralist het nummer draaide voor de beller. Het toestel was daarom leverbaar met en zonder kiesschijf, waarbij de kiesschijf alsnog eenvoudig op het toestel te monteren was.

Daarom is het toestel ontworpen voor handmatige, halfautomatische en volledig automatische centrales.

Western Electric 396 A
Western Electric 396 A

Doordat België in 1914 onder de voet gelopen werd door de Duitsers, werd de productie van dit toestel onderbroken. Western Electric zette de productie voort in Hawthorne, USA waar min of meer dezelfde telefoon werd geproduceerd in vorm van de Western Electric 396. Na de oorlog werd de productie van de BTMC 2652 in België hervat en zou het in productie blijven tot aan het einde van de jaren 20.

Dit toestel is niet alleen in België in productie geweest, maar ook andere ITT-vestingen maakten deze telefoon. In onder andere Spanje en Noorwegen werden dezelfde telefoons gefabriceerd, soms met kleine lokale aanpassingen.
Het is onduidelijk of het toestel voor de hervatting van productie in 1919 (?) al daadwerkelijk is geleverd

BTMC 2712
BTMC 2712

met een kiesschijf. Voor de centrale in (HULL?) die in 1915 is geleverd werden Engelse candle stick gebruikt. Mogelijk dat er in deze periode particuliere bedrijfsinstallaties zijn geleverd waarop deze toestellen gebruikt zijn met kiesschijf.

In 1927 werd de opvolger van dit toestel geïntroduceerd, de BTMC 2712.

Ontwerp en constructie

Typisch voor zijn tijd bestaat deze telefoon uit een metalen doos met daar op een hoog geweivormig haakcontact. Het opleggewei was zo hoog, om er voor te zorgen dat het

Ericsson DE 500
Ericsson DE 500

trompetvormige spreekgedeelte de behuizing niet raakte. Zie ook deze afbeelding van een Ericsson toestel met zo’n trompetvorming spreekgedeelte.

De kiesschijf, indien aanwezig, is gemonteerd op een losse beugel aan de buitenzijde van de behuizing. Deze beugel zit tussen de stam van het haakgewei en de behuizing geklemd. Bij versies zonder kiesschijf zit hier een vulring, zodat deze zonder verdere aanpassing is om te bouwen voor automatische telefonie.

Het toestel is een geïntegreerde autonome telefoon, wat inhoudt dat deze telefoon zonder verdere randapparatuur op een telefoonlijn kan worden gebruikt. Veel telefoons hadden in deze periode bijvoorbeeld een losse bel nodig of zelfs een zogenaamde subset, waar de bel, de spoel en condensator in zat.

BTMC 2652 binnenkant
BTMC 2652 binnenkant

De BTMC 2652 heeft al wel een spreekspoel, die de geluidskwaliteit enorm verbeterd. Deze spoel zorgt er voor dat de eigen microfoon niet stoort op het telefoongesprek.

Het toestel is gebaseerd op een Amerikaanse subset van Western Electric en heeft de lay out van componenten aan de binnenkant daaraan ontleend.

Er is enige moeite gedaan voor het wandmodel en tafelmodel zoveel mogelijk dezelfde componenten te gebruiken. Dit bleef echter vooral beperkt tot de technische onderdelen van de telefoon.

BTMC Catalogue 1924
BTMC Catalogue 1924

Er zijn veel varianten van dit toestel, waarvan ik er inmiddels een aantal op de kop heb getikt. Niet alleen zijn er exemplaren met en zonder kiesschijf, maar ook wandmodellen met interne gelijkstroom bellen, blinkers, 2-lijnstoestellen met schakelaars, exemplaren met en zonder draagbeugel op de stam van het haakgewei en dan zijn er ook nog twee verschillende afsluitsystemen: met een schroefje en met een veerclip. Natuurlijk hebben deze varianten vaak wel een ander model nummer.

Wat voor toestel heb ik nou eigenlijk?

BTMC 2652 diagram
BTMC 2652 diagram

Exemplaren van deze telefoon laten zich lastig determineren en dateren. Er staan soms maar heel weinig merktekens op, die licht kunnen laten schijnen op de herkomst en productiedatum. In veel gevallen zit er niet eens BTMC-label op of een label met een model nummer. Vaak verraadt alleen het technische schema aan de binnenkant dat het een BTMC-toestel is. Deze waren wit op zwart gedrukt, ipv zwart op wit zoals bij de andere fabrikanten. Dateren is nog lastiger: bijna geen enkel onderdeel heeft een productiedatum. Als het meezit staat er een datum om de condensator.

De BTMC 2652 vandaag

De BTMC 2652 en de meeste varianten ervan kun je nog gewoon gebruiken op het huidige telefoonnet. Zelfs op een VOIP-modem kun je de telefoon gewoon gebruiken. Spreken, luisteren en het rinkelen van de bel. Alleen wordt de kiesschijf in veel gevallen niet meer ondersteund en heb je een converter nodig. Lees hier meer over het gebruik van de converter.

Ik heb mijn eigen geheel gerestaureerde exemplaar enige tijd aangesloten gehad en hij werkte perfect. Het kan zijn dat de bel een ting geeft, zodra een ander toestel in huis de verbinding opent of sluit. Dat is normaal voor telefoons uit deze periode.

Verbogen opleggewei
Verbogen opleggewei

Met het verstrijken der jaren zijn er wel een aantal problemen en euvels die aan het licht komen. Te beginnen met één van de lastigste: het verbogen haakgewei. Dit is een kwetsbaar onderdeel en doordat het nogal boven de telefoon uitsteekt, zijn ze vaak naar beneden verbogen. Dit is lastig te repareren. Wees voorzichtig met terugbuigen, want het breekt makkelijk af.

Typisch voor deze telefoons van BTMC is dat de moertjes los gaan zitten, vooral die waar de verschillende onderdelen mee op de bodemplaat zijn bevestigd. Hierdoor ontbreken er vaak bouten en moertjes, waar door de componenten los in de behuizing zitten en in het slechtste geval daardoor beschadigen.

Natuurlijk is er meestal sprake van meer of mindere mate van oxidatie. Gelukkig kan het meeste daarvan eenvoudig verwijderd worden, maar in het slechtste geval moet de telefoon opnieuw gelakt en vernikkeld worden. Dit tast de originaliteit aan, net als het vervangen van de vaak versleten snoeren.

Typisch voor deze kiesschijf, die ook op andere modellen telefoons te vinden is, is dat het kapje met het nummerraam vaak weg is. Dit kapje is daardoor een zeldzaam onderdeel geworden.

BTMC versie met blinker en knop
BTMC versie met blinker en knop

Hoewel deze telefoon vroeger en vrij gangbaar model was, zie je ze tegenwoordig maar weinig. De meeste exemplaren zijn, na uitfasering door de telefoonmaatschappij, vaak vernietigd. Een mooi exemplaar is zeldzaam.

Daarbij komt dat dit toestel ietwat in de vergetelheid geraakt is. Deze is wat minder bekend dat de soortgelijke toestellen van Ericsson en Siemens en daardoor ook wat minder gewaardeerd en gezocht.

 

8 Reacties

  1. I have a Norwegian telephone pretty much the same. Mine is the very rare version with the metal trumpet mouth piece. Works as well.

    • Hi Vincent, yes Electrisk Bureau in Norway made their own version of this telephone. Earlier versions are almost indistinguishable the BTMC design.
      Electrisk Bureau was part of Standard Electric and later ITT when these were made.

  2. I have 2 7001E dials. They are extremely compact, and almost impossible to service.

    One of them was pretty ruined, I had to make anew number plate. The cam wheel was not good, so I used the dremel and made the last pulse equal to the others. (would not have done that with a dial I could have saved in original condition, it had already past that point) Adjusting the spring set as much as possible so I got as long breaks as possible and it was accepted by the dialgizmo.

1 Trackback / Pingback

  1. WELKOME AANWINSTEN!!! – Telefan.nl

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*