Fuld model Frankfurt “Bauhaus”

[:nl]

Telefonbau & Normalzeit Modell Frankfurt
Telefonbau & Normalzeit Modell Frankfurt

Frankfurt & Modell 27
Frankfurt & Modell 27

Het model Frankfurt was zijn tijd ver vooruit, wat nog meer duidelijk wordt wanneer je er eentje naast een tijdgenoot zet. Het is een vrij laag toestel, met een klein grondoppervlak, strak ontwerp met een zogenaamde hond & bot configuratie, die me doet denken aan de telefoons uit de jaren 60 en 70.

Bauhaus exhibition poster 1923
Bauhaus exhibition poster 1923

Hij heeft een compacte behuizing met scherpe lijnen en een ergonomisch gevormde bakelieten hoorn. Het mechaniek voor het haakcontact was gerationaliseerd tot 2 kleine oplegbeugeltjes in plaats van een groot bewegend opleggewei.
Het volgt niet alleen het modernistische uitgangspunt dat speerpunt van de Bauhaus was, vorm volgt functie, maar had ook een aantal innovatieve karaktereigenschappen die later heel gewoon werden op vele andere telefoons.

Vage herkomst

Fuld Frankfurt dial
Fuld Frankfurt dial

Duidelijk is dat het toestel is gemaakt door Fuld, later Telefonbau & Normalzeit. Wat onduidelijk blijft is wanneer het toestel voor het eerst is geintroduceerd. Er worden verschillende data genoemt, van 1927 tot 1929, als het jaar van introductie. Ik kon helaas geen authoratieve bron vinden met definitief bewijs voor één van deze jaren.

Dat geldt ook voor wie het nou heeft ontworpen. Marcel Breuer en Richard Schadewell worden genoemd; soms de één, soms de ander, soms allebei en zelfs is er sprake van twijfel of ze er überhaupt wel bij betrokken waren.

Neues Frankfurt

Neue Frankfurt https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/neue_frankfurt1926_1927/0001 (C) University Library of Heidelberg
Neue Frankfurt
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/neue_frankfurt1926_1927/0001
(C) University Library of Heidelberg

Neues Frankfurt was een sociale woningbouw project in de late jaren 20. Het is gebouwd volgens de principes van de nieuwe zakelijkheid en het nieuwe bouwen.

Het project beperkte zich niet alleen tot de gebouwen; ook verschillende toebehoren werden speciaal voor deze huizen ontworpen, zoals de eerste moderne keukens, die ook Frankfurt heetten.
Tevens is het welbkekende lettertype “Futura” speciaal voor neues Frankfurt ontworpen. En natuurlijk, je raadde het al, de Fuld Modell Frankfurt was ook voor neues Frankfurt ontworpen.

Bauhaus

Mix & Genest Klimax
Mix & Genest Klimax

Vaak wordt dit model de Bauhaus telefoon genoemd, suggererend dat er maar één Bauhaus telefoon was. Er is echter nog een ander model, dat toegeschreven wordt aan Bauhaus: de Mix & Genest Klimax.

Hoewl ontworpen volgens de uitgangspunten van de Bauhaus, rekenen puristen de Frankfurt niet tot de Bauhaus, aangezien het ontwerp niet voorkwam uit de Bauhaus zelf.

Kenmerken

Telefonbau & Normalzeit Modell Frankfurt side
Telefonbau & Normalzeit Modell Frankfurt side

De eerste varianten hadden een behuizing van messing, met een aantal geluidsgaatjes aan de zijkanten. Latere versies hadden een behuizing van bakeliet, zonder die gaatjes.
Het was een heel compact ontwerp met alle onderdelen, de kiesschijf inclusief, gemonteerd op de onderplaat. Hij kon geopend worden door twee kleine haakjes open te schuiven.

Het toestel had 2 kleine metalen oplegbeugeltjes, op deze manier het oplegdeel voor de hoorn in de behuizing integrerend. Dit was heel innovatief voor die tijd, aangezien andere telefoons nog van die ingewikkelde opleggeweien hadden.

Frankfurt old style handset
Frankfurt old style handset

De Frankfurt had een bakelieten hoorn, hetgeen ook een noviteit was. De hoorn met zijn mooie rondingen was het tegengestelde van de hoekige behuizing. De eerste bakelieten hoorns werden voor het eerst zo rond 1926/27 toegepast, dus dit was een heel vroeg model.

Het oorspronkelijke ontwerp voor de hoorn had een ronde buisvormige inlaat voor het hoornsnoer, met een halfrond spreekdeel, dat zo gebruikelijk was in deze periode in Duitsland. Latere versies hadden een andere inlaat voor het snoer en een wat tuitvormig spreekdeel met een rijtje gleufjes om het geluid door te laten.

Frankfurt inside
Frankfurt inside

De voorkant was schuin, zodat het bedienen van de kiesschijf comfortabeler was.

De electronica bevatte een spreekspoel, een belmechaniek met 2 schalen en een condensator. Opvallend is dat dit toestel geen mechanische blokkering had van de kiesschijf, die veel Duitse toestellen uit deze periode wel hadden.

Versies

My second Frankfurt
My second Frankfurt

De Frankfurt was oorsprongelijk een gewoon tafelmodel, aangezien het speciaal voor een woningproject was ontworpen. Er is danook geen wandmodel van, hoewel er wel wat aangepaste versies zijn die als wandmodel kunnen worden gebruikt. Deze ken ik alleen van foto’s en het is mij niet duidelijk of deze ook echt als zodanig in productie zijn genomen.

Er zijn varianten met een aardtoets, versies voor 2 lijnen met schakelaars, intercoms met 1 rij knoppen en intercoms met 2 rijen knoppen, modellen met een blinker en uitgebreidere versies met een blok erondere met electronica, schakelaars, etc.

Zoals gezegd, latere versies hadden geen messing behuizing, maar waren gemaakt van bakeliet.

Frankfurt intercom 1 row buttons
Frankfurt intercom 1 row buttons

De hoorn veranderde mettertijd ook. Het ontwerp voor de inlaat van het hoornsnoer werd aangepast, waarschijnlijk om het minder gevoelig voor beschadigingen te maken. Ook het mondstuk werd aangepast. En omdat Fuld een Joodse naam was, sloeg de geschiedenis toe en werd het bedrijf geconfisceerd door de Nazi’s. In een poging dit te vermijden werd de naam al in 1933 gewijzigd naar  NTT, „Nationale Telefon- und Telegraphenwerke”, maar dit mocht niet baten.
Het bedrijf heette, na arisering, „Telefonbau und Normalzeit Aktiengesellschaft” oftewel T&N in 1935.

Die veranderende naam liet zich natuurlijk zien op de verschillende telefoons, aangezien de naam meestal op het middendeel van de kiesschijf was afgedrukt en in sommige gevallen op een witte ruit achterop de telefoon zelf.

In Nederland en in mijn collectie.

NHTM cover flyer 1930s
NHTM cover flyer 1930s

De NHTM, Nederlandse Huistelefoon Maatschappij gebruikte veel Fuld/T&N-producten en was een van de grootste verkopers van telefoonmateriaal op de private markt. Dus deze modellen kun je hier nog wel eens te koop aantreffen. Één van mijn exemplaren heeft zelfs een NHTM-plaatje. Ook mijn huidige werkgever had ze in gebruik in de jaren 50.

Inmiddels, in december 2018, heb ik 4 exemplaren in mijn collectie. Ze zijn allemaal verschillend. De eerste is een 2-lijnsvariant met schakelaars, de tweede een standaard tafeltoestel, de derde een intercom met één rij knoppen en de vierde een intercom met 2 rijen knoppen.

Frankfurt intercom 2 rows of buttons
Frankfurt intercom 2 rows of buttons

De eerste kocht ik uit nieuwsgierigheid en als speculatieobject, aangezien ie niet al te duur was. Na enige tijd begon ik hem toch wel te waarderen en naarmate ik er meer over te weten kwam, realiseerde ik me hoe buitengewoon dit model eigenlijk is.

Aangezien drie van mijn exemplaren gestript zijn van hun originele verf, zal ik ze opnieuw moeten laten spuiten. Daarna zal ik ze restauren en daar natuurlijk een artikel aanwijden.[:en]

Telefonbau & Normalzeit Modell Frankfurt
Telefonbau & Normalzeit Modell Frankfurt

Frankfurt & Modell 27
Frankfurt & Modell 27

The model Frankfurt was far ahead of its time, which becomes even more clear when you see it next to one of its contemporaries. It is quite low, has a small footprint and its clean design with dog and bone lay out reminds me of the plastic phones of 60s and 70s.

Bauhaus exhibition poster 1923
Bauhaus exhibition poster 1923

It has a compact, angular body, an ergonomic Bakelite handset, the hook switch mechanism rationalised down to 2 simple brackets instead of a large moving cradle.
It not only follows the modernist principle championed by the Bauhaus movement, “form follows function”, but also has some innovative design solutions that would later become common features on many other telephones.

Misty origins

Fuld Frankfurt dial
Fuld Frankfurt dial

It is clear this design was made by Fuld, later Telefonbau & Normalzeit. What remains unclear to me is when it was introduced. Several dates are quoted, from 1927 to 1929, as the year of introduction. I could not find an authoritative source or definite proof for one of these years.

The same goes for who designed it. Marcel Breuer and Richard Schadewell are mentioned; sometimes both, sometimes the one or the other and sometimes uncertainty about their involvement is voiced.

Neues Frankfurt

Neue Frankfurt https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/neue_frankfurt1926_1927/0001 (C) University Library of Heidelberg
Neue Frankfurt
https://digi.ub.uni-heidelberg.de/diglit/neue_frankfurt1926_1927/0001
(C) University Library of Heidelberg

Neues Frankfurt (new Frankfurt) was an affordable public housing program in the late 20s. It was built according to the principles of the New Objectivity (New Building, neues Bauen).

This project was not limited to the building itself, but also several fittings were designed specifically for these houses, like one of the first modern kitchens, also called Frankfurt.
Also the well know font “Futura” was specifically designed for Neues Frankfurt. And, you probably guessed it by now, the Fuld model “Frankfurt” was designed for Neues Frankfurt as well.

Bauhaus

Mix & Genest Klimax
Mix & Genest Klimax

Sometimes it is called the Bauhaus telephone, suggesting there was only one Bauhaus model. There is, however, another design attributed to the Bauhaus movement: the Mix & Genest Klimax.

Although designed along the principles of Bauhaus, purist do not consider the Frankfurt as Bauhaus as its design did not originate from the Bauhaus itself.

Features

Telefonbau & Normalzeit Modell Frankfurt side
Telefonbau & Normalzeit Modell Frankfurt side

The first versions had a brass body shell, with small sounding holes in the side. Later version had a bakelite body shell, without the holes.
It was a compact design with all parts, including the dial, mounted on the base plate. It could be opened by undoing two small pivoting hooks.

It had 2 small metal plungers, so basically integrating the cradle in the body shell. This was very innovative for its time, as all phones had some kind of antler like structure for accommodating the handset.

Frankfurt old style handset
Frankfurt old style handset

It had a Bakelite handset, which was also very new. The curvy handset counterpointed the angular machine like design of the body somewhat. The first Bakelite handsets came out around 1926/27, so this is a very early one.

The original design for the handset had a kind of rounded spine where the cord was attached, with half ball transmitter cap, as was common on many German telephones of the 1930s. Later versions did not have that spine and had a pointed transmitter cap with slots for sounding holes.

Frankfurt inside
Frankfurt inside

The front sloped at an angle, for comfortable dialling.

The electronics had a speaking coil, double gonged ringer, and a capacitor. It must be noted that this model did not have a mechanical dial lock, which a lot of German phones at the time did have.

Versions

My second Frankfurt
My second Frankfurt

The Frankfurt started out a normal desk top telephone, as it was specifically designed for a housing project. There is no wall version, although some adaptations were made for the desk top model to be used as a wall model. As I know this only from pictures it is unclear if these versions were ever produced in numbers.

There are versions with an earthing button, 2-line versions with levers for selecting the desired telephone line, intercom versions with buttons, models with a blinker and more elaborate office versions with a kind of plinth with electronics, switches etc.

Frankfurt intercom 1 row buttons
Frankfurt intercom 1 row buttons

As I mentioned above later versions did not have a brass body shell, made of Bakelite.

The handset changed too, over time. The design for the inlet of the cord was changed, probably to make it less prone to damage. Also the mouth piece was changed. And as Fuld was a Jewish name, history caught up with the company and it was confiscated by the Nazi’s. In an attempt to prevent this the owners changed the name to NTT, „Nationale Telefon- und Telegraphenwerke”, in 1933 but to no avail.
The company after aryanisation was renamed again to „Telefonbau und Normalzeit Aktiengesellschaft” or T&N in 1935.

This renaming of course is evident on the telephone itself, as the name of the company usually is stamped in the dial center and in some cases written in a white lozenge on the back.

In the Netherlands and in my collection

NHTM cover flyer 1930s
NHTM cover flyer 1930s

The NHTM, Nederlandse Huistelefoon Maatschappij (Dutch House Telephone Company) used a lot of Fuld/T&N equipment and was one of the largest private suppliers in the Netherlands. So these models appear here to every once in a while. One of mine is indeed marked NHTM. Even my employer used them in the 1940s and 50s.

I have now (december 2018) 4 model Frankfurts in my collection. They are all different, the first being a 2-line version with levers, the second a normal desk version, the third a single row intercom version and the 4th a 2-row intercom.

Frankfurt intercom 2 rows of buttons
Frankfurt intercom 2 rows of buttons

The first one I bought was out of sheer curiosity and a bit of speculation, as it was not very expensive. It grew on me and as the years passed I appreciated more and more how extraordinary this model really is.

As 3 of my Frankfurters are stripped of their original black paint, I will need to have them resprayed after which I will restore them. I will make sure to write a restoration report about that.[:]

6 Reacties

  1. The cradle/handset rest on these phone is often broken. What would be the best action to take with these? Make them?

    • Hi Vince, not sure what is broken. I have only one broken one. It is made of brass and the threaded hole at the underside of the plunger is worn. I will try to retap it.
      You can remake them without much trouble. It has a simple shape and it is made out of brass or bakelite.
      Regards,
      Arwin

  2. Hallo Arwin, we kregen bij Telefan, deze weeek een huistelefoonistallatie aangeboden in Arnhem .De telefoons zijn van het model Fuld Frankfurt, maar hebben allemaal het logo van de NHTM. Er zijn 3 wand telefoons bij.
    Bijgaand een link naar het bericht op onze website: https://www.telefan.nl/blog/
    Groet, namens Telefan, Jan Jansen

    • Hallo Jan, wat een mooi kado! Leuk setje. Meestal zijn de aansluitkastjes verdwenen. Zit er een voeding bij?
      NHTM is de Nederlandse Huistelefoon Maatschappij. Deze kochten veel materiaal bij FULD (Later T&N).
      IK heb er nog een leuke folder van (digitaal). Die zal ik je ook even mailen.
      Hebben jullie toestellen ook een Fuld logo? Of T&N?

      GRoeten,
      Arwin

  3. Hello Arwin,
    the Fuld-Phone “Frankfurt” wurde nicht am Bauhaus von Marcel Breuer oder Richard Schadewell gestaltet.
    Der ursprüngliche Entwurf wurde 1927 in einem Wettbewerb der Firma Fuld gefunden.
    Dabei gab es keinen 1. Preis! Den 2. Preis und zwei(!) Trostpreise gewannen der Architekt Walter Freyn und sein Chef Ferdi Schaffers, der aber nur den Namen seines Architekturbüros beisteuerte (Aussage Walter Freyn). Der prämierte Entwurf wurde von der Firma Fuld aus wahrscheilnlich technischen Gründer noch leicht verändert. Deshalb auch “nur” ein 2. Preis…

    Ich bin der Sohn von Walter Freyn. Er starb 1960. Alle Zeichnungen sind leider im Krieg verbrannt.
    Gruß von Jürgen
    ____________________________________________________

    Hello Arvin,
    the Fuld-Phone “Frankfurt” was not designed at the Bauhaus by Marcel Breuer or Richard Schadewell.
    The original design was found in a competition held by the Fuld company in 1927.
    There was no 1st prize! The architect Walter Freyn and his boss Ferdi Schaffers won the 2nd prize and two(!) consolation prizes, but he only contributed the name of his architectural office (statement by Walter Freyn). The award-winning design was slightly modified by the Fuld company, probably for technical reasons. Therefore “only” a 2nd prize…

    I am Walter Freyn’s son. He died in 1960. Unfortunately, all drawings were burned during the war.
    Greetings from Juergen
    _________________________________________________________
    https://digital.zlb.de/viewer/image/14688302_1928/49/
    https://www.museumderdinge.de/ding-des-monats/fuld-telefon

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*