[:nl]Stel je voor dat je toch eens terug kon bellen naar het verleden. Dat je gewoon een nummer kon kiezen en dan kon horen hoe het vroeger toe ging. Naar welke tijd zou je dan bellen?
Van 4 tot en met 20 mei 2018 wordt dit een beetje werkelijkheid. In de stadsgehoorzaal in het centrum van Leiden kun je terugbellen naar Leiden in oorlogstijd op de expositie “over oorlog gesproken”.
Multimediaal kunstenaar Pim van der Heiden sprak met tientallen Leidenaren en maakte geluidsopnames van hoe zij vertellen over hun belevenissen en ervaringen uit de tweede wereldoorlog. Historicus en schrijver Alphons Siebelt verzorgde daarbij teksten die context voor de verhalen verzorgen.
Ik was in de gelukkige omstandigheid een stukje te kunnen bijdragen aan deze bijzondere expositie.
Onderaan dit artikel staat precies waar de expositie is en wat de openingstijden zijn. De expositie is te zien van 4 mei tot en met 20 mei 2018.
Leiden in de tweede wereldoorlog
Natuurlijk is Leiden meer dan alleen de achtergrond van Soldaat van Oranje. Meteen al in de meidagen van 1940, toen Duitse vliegtuigen op weg naar Den Haag over de stad vlogen en zelfs parachutisten per ongeluk in de singels terecht kwamen kwam het oorlogsgeweld naar onze stad. Doordat Leiden een garnizoensstad was, was tijdens de bezetting een grote Duitse aanwezigheid natuurlijk onvermijdelijk.
De nabijheid van de Noordzeekust en vliegveld Valkenburg, de aanwezigheid van een belangrijk spoorwegknooppunt en de overslag van V2-raketten leidden tot de nodige luchtaanvallen en –gevechten, waarvan op de foto hiernaast de nodige sporen zijn te zien: bomkraters, loopgraven, vernielde huizen.
Schrijnende dieptepunten zijn onder andere het bombardement op de haverzakbuurt en de ontruiming van het Joodse weeshuis.
Laatste oorlogsverhalen
Natuurlijk liet dit alles niet alleen sporen na in en om de stad, maar ook bij de inwoners van Leiden zelf. Pim van der Heiden heeft de afgelopen jaren verscheidene stadsbewoners hun verhalen laten vertellen en daarvan geluidsopnames gemaakt. Persoonlijke verhalen, groot en klein leed, ooggetuigenverslagen, verteld door de laatste generatie die het nog kan navertellen aangezien het einde van de oorlog al weer 73 jaar achter ons ligt.
16 bakelieten wandtelefoons
En hoe maak je deze verhalen toegankelijk? Het plan was om via oude wandtelefoons deze verhalen te kunnen laten afspelen, nadat met de kiesschijf een verhaal uitgekozen was. Zelf effe 16 dezelfde bakelieten telefoons vinden bleek niet eenvoudig, waardoor Pim in maart 2018 bij mij aanklopte. Een gelukkig toeval, want er zijn niet veel websites van Nederlandse verzamelaars en daarbij is er maar eentje uit Leiden.
Nog een gelukkig toeval was dat ik 16 telefoons van bakeliet van hetzelfde type bleek te kunnen leveren. Van een aantal types heb ik meer dan één exemplaar liggen, maar er was maar 1 model waar ik er 16 van had. Dat bleek ook nog precies het model dat Pim zocht.
Waarom deze telefoon?
Pim wilde graag een geheel bakelieten telefoon, aangezien deze heel goed passen bij de jaren 40. Ook al is dit model, de Ericsson type 1951, strikt genomen niet uit de jaren 40, heeft het wel zijn wortels in de decennia voor 1951. Het ontwerp van de behuizing is uit 1947 en is gebaseerd op een ouder type, uit 1931.
Daarnaast is beschikbaarheid ook een belangrijke factor, natuurlijk. Vind maar eens 16 dezelfde kiesschijftelefoons uit de late jaren 30, begin jaren 40!
Over de Ericsson type 1951
De Ericsson type 1951 werd speciaal ontworpen voor de PTT door Ericsson Holland, te Rijen. Het ontwerp is uiterlijk gelijk aan een Ericsson toestel uit 1947.
Het type 1951 werd geproduceerd van 1951 tot begin jaren 70. Lees hier meer over dit model.
Aan het werk!
Normaal restaureer ik 1 of 2 telefoons tegelijk. Geen 16 en zeker niet in 2 à 3 weken. In 2 grote batches heb ik de telefoons opgeknapt, toonbaar gemaakt en waar nodig gerepareerd. Doorgaans krijgt de telefoon een wat grondigere beurt. Dat was op zich best bijzonder. Ik had nog niet eerder 8 telefoons tegelijk in de wasbak gehad.
Praktisch gezien was er niet genoeg tijd om de telefoons allemaal zo grondig op te restaureren. Ik heb er dus voor gekozen de buitenkant goed schoon te maken en op te poetsen en daarbij de telefoon technisch op de gebruikelijke wijze te reviseren. De binnenkant en achterzijde werden dan niet zo mooi, schoon en netjes als gebruikelijk. In mijn artikel over de restauratie van exact dit type telefoon kun je lezen hoe ik dit toestel normaal zou restaureren.
Verder koos ik ervoor om krulsnoeren te gebruiken die van de T65 afkomstig waren. Deze zien er, na montage, exact hetzelfde uit als de originele krulsnoeren. Die originele krulsnoeren, daar had ik er niet genoeg van, maar van die van de T65 heb ik er ruim voldoende. Dit met het oog op het risico van beschadigingen door veelvuldig gebruik en dus de beschikbaarheid van reserve-onderdelen.
Ik heb zoveel mogelijk de originele nummerbriefjes gebruikt. Helaas had ik niet voor alle telefoons een oud exemplaar. Daarom heb ik een aantal nieuwe gemaakt, de meesten gestempeld met een speciale nummerstempel. Bij andere restauraties, wanneer er een nummerbriefje ontbreekt, plaats ik er een papiertje in met het logo van de fabrikant en in typemachineletters de type-aanduiding van het toestel. Dat leek me in dit geval minder gepast, gezien het doel waarvoor deze telefoons gebruikt werden.
Interessante statistieken
Het werken aan deze telefoons gaf overigens ook nog een aardige inkijk in de vraag of zo’n oude telefoon, direct van een stoffige zolder, nadat er jaren niet naar om is gekeken en waarvan maar de vraag is of ie ook echt nog werkte toen ie ooit werd opgeborgen, het ook nog steeds doet?
Van de 16 telefoons bleken er 3 een versleten hoornsnoer te hebben, dat dus niet werkte. 3 hadden er een kapotte kiesschijf (2 met een gebroken veer), 2 telefoons hadden een kapotte belspoel, één een kapot belmechaniek en één had een los draadje dat eerst weer moest worden vast gesoldeerd. 2 telefoons hadden gecombineerde gebreken, dus 8 van de 16 (50%) hadden een reparatie nodig om weer te kunnen werken. Niet werkende microfoontjes en speakers zijn buiten beschouwing gelaten.
De Techniek
In iedere telefoon zit een raspberry pi mini computer, die luistert naar de kiesschijf en de opname afspeelt die gekozen is.
Zoals je kunt zien is de meeste electronica verwijderd om plaats te maken voor de raspberry pi.
Iedere telefoon heeft zijn eigen raspberry pi die zijn eigen opnamen bevat.
De expositie
De expositie is de zien in de Catharinafoyer van de stadsgehoorzaal in Leiden, van 4 tot en met 20 mei 2018. Toegang is gratis.
Ga vooral eens kijken, raak nog eens zo’n echte oude telefoon aan en vooral: luister naar de verhalen.
Website
Openingstijden
Woensdag t/m vrijdag van 12:00 tot 18:00
Zaterdag en zondag van 13:00 tot 18:00
Adres
Breestraat 60
2311 CS Leiden
[:en]Imagine being able to dial to the past. Just dial a number and listen to how it was back in the day. Which era would you call?
From the 4th of May until the 20the of May 2018 this becomes reality. In the stadsgehoorzaal (City concert hall) you can place a call to Leiden during world war 2 at the exhibition “over oorlog gesproken” (talk about war).
Multimedia artist Pim van der Heiden spoke with dozens of Leideners and made recordings of them, telling about their experiences during world war 2. Historian and writer Alphons Siebelt made the texts on the boards accompanying the phone displays.
I was in the fortunate circumstances to be able to contribute to this exhibition.
At the bottom of this article you can find the exact opening hours and location. The exhibition is open from 4 may to 20 may.
Leiden during world war 2.
Of course Leiden is more than just the backdrop for the book “Soldier of Orange”. Already in the May days of 1940, when German planes on their way to the Hague, flew over the city and parachutist even landen in the canals around the city, the tides of war came to our city.
Because Leiden was a garisson city, a large German presence during the occupation was inevitable.
The proximity of the North sea coast, Valkenburg airfield, the presence of important railway infrastructur and the transit of V2 rockets led to bombings and aerial combat over the city aerea. Traces of which can be seen in the next picture: bomb craters, trenches, destroyed houses.
Among the poignant low points are the bombing of the haverzak quarter and the deportation of the jewish orphans.
Last accounts of the war
Naturally these events did not only leave their marks on the city itself, but also on the inhabitants themselves. Pim van der Heiden had several denizens of Leiden tell their stories and made recordings of them. Personal stories, big and small sufferings, eye witness accounts, told by the last generation that is able to tell about it, because the end of the war is 73 years ago.
16 bakelite wall telephones
And how do you make these accounts accessable? The plan was to have old wall telephones play these stories, after dialling a story with the rotary dail. Finding 16 of the same bakelite telephones proved to be not very simple, which led to Pim contacting me. Ahappy coincidence, as there are not many Dutch collector’s web sites and there is only one from Leiden.
Another happy coincidence is that I had 16 bakelite telephone of the same type and it was exactly the model Pim had in mind.
Why this telephone?
Pim really wanted a telephone made entirely from bakelite, as this would fit very well with the 1940s. Even though this model, the Ericsson type 1951, is strictly speaking not from the 1940s, it does have its roots in the decades before 1951. The design of the housing is from 1947 and is based on an older type from 1931.
Also availability is an important factor, of course. Finding 16 of the same rotary dial phones from the late 30s, early 40s is very hard.
About the Ericsson type 1951
The Ericsson type 1951 was specially designed for Dutch PTT by Ericsson Holland in Rijen. The exterior is exactly the same as an Ericsson design from 1947.
The type 1951 was produced from 1951 until the early 1970s. Click here to read more about this model.
To work!
Normally I only restore one or 2 telephones at the same time. Certainly not 16 and most certainly 2 to 3 weeks. In 2 big batches I refurbished these telephones and, where needed, made repairs. Normally a telephone would get a more thourough treatment.
This was quite a special occasion, as I had not had 8 telephones at the same time in the sink before.
It was not practical to do a thourough restoration, as there was not enough time. I chose to clean and polish the outside as best as I could, and refurbish the electrical parts and dial in the usual manner. The inside and back were not as nicely done as normal. I my article on restoring this type you can read how I normally restore a phone like this.
I used curly handset cords from the T65. These look, after mounting, exactly like the originals. The originals are scarce, but those from the T65 I had plenty. Please mind that these cords will get plenty of use, in a public space, so there is a high risk of damage, so availability of spares is a real concern.
I used as many original old number cards as I could. Unfortunately I did not have an old one for every telephone, so I had to make some. Many of them I stamped with an old number stamp. Normally I would us, when there is no old number card available, a newly made one printed with the makers logo and printed in a type writer fond the type of the specific telephone. In this case I deemed this not appropriate, with regards to the intended use of the phones.
Interesting statistics
Working on these phone also gave me an idea the chance of a telephone, freshly from the barn, actually still working.
Of the 16 telephones 3 turned out to have a worn, non-functional, handset cord. 3 had a broken dial, of which 2 had a broken dial spring, 2 phones had a broken induction coil, one a broken ringer and finally one had a loose wire which had to be soldered in place. 2 phones had a combination of defects, so 8 of the 16 phones (50%) needed a repair. I did not take into account bad transmitters and receivers.
The Technology
Inside each telephone is a raspberry pi mini computer, that listens to the rotary dial and plays a recording corresponding to the number that was dialled.
As you can see most of the old hardware has been removed to make room for the raspberry pi.
Each telephone has its own raspberry pi and hold it’s own recordings.
The exhibition
The exhibition is held the Catharina foyer in the city concert hall (stadsgehoorzaal) in Leiden, from May 4th until May 20th. Admission is free.
Go and check it out, touch one of these old phones again and especially listen to those stories. Please mind the are all in Dutch.
Website
Opening hours
Wednesday until Friday from 12:00 to 18:00
Saturdays and Sundays from 13:00 to 18:00
Address
Breestraat 60
2311 CS Leiden
Laat een reactie achter