VEF BAGTA

[:nl]

VEF BAGTA
VEF BAGTA

VEF BAGTA rear
VEF BAGTA rear

Bekend, maar toch een beetje anders: dit model is grotendeels geinspireerd op 2 klassieke Europese telefoons, resulterend in dit markante model. Hoewel latere versies van deze telefoon in grote aantallen zijn geproduceerd in de jaren 50 en 60, vind deze telefoon zijn oorsprong in de jaren 30. Mensen die dit toestel kennen, denken meestal dat het om een sovjet-telefoon gaan. Maar van oorsprong is het dat zeker niet.

Oorspronkelijk is deze telefoon ontworpen door VEF in Riga, Letland en geintroduceerd in 1936, toen Letland een onafhankelijke staat was. Maar turbulente historische gebeurtenissen zouden hun sporen achterlaten op dit model en het veranderen van een hoogwaardig kwaliteitsproduct in een ruw en robuust sovjet-product een decennium later.

VEF logo
VEF logo

BAGTA staat voor “Bakelīta Automātiskais Galda Telefona Aparāts”, Balieten automatisch tafel-telefoon-apparaat. Dit model werd geintroduceerd in 1936 en geproduceerd door VEF. VEF company (Valsts elektrotechniskā fabrika, Nationale Electrotechnische Fabriek) in Riga, Letland maakte een serie telefoons die BAGTA heetten, beginnend in de late jaren 30. Hoewel Letland toen nog een onafhankelijke staat was, werd dit toestel later het standaard sovjet toestel in de jaren 50 en 60.

VEF BAGTA inside
VEF BAGTA inside

Het bovendeel van de behuizing van de telefoon is gemaakt van bakeliet met een gestanste stalen basis. De behuizing bevat alle electronische componenten en een schema. De binnenzijde is verdeeld in twee compartimenten door het stalen basisdeel, de componenten aan beide kanten daarvan gemonteerd.

De hoorn is gemaakt van bakeliet met de microfoon in een los kapsel en de speaker vast ingebouwd met een los membraan.

Buitenlandse inspiratie

VEF BAGTA and Ericsson 1931
VEF BAGTA and Ericsson 1931

Het eerste dat mij opvoel toen ik dit toestel voor het eerst zag was hoe zeer deze telefoon leek op de Ericsson 1931. Zowel de hoorn als de behuizing hebben een soortgelijke vorm. De manier waarop de behuizing is opgedeeld in 2 compartimenten doet heel erg denken aan de Siemens & Halske VSa Tist 66 (W28) samen met de voorkant van de kiesschijf en het kapje over de microfoon, dat ook nogal lijkt op die van de W28 en de uitgestanste opening voor het nummerbriefje aan de voorkant. Het resultaat is een telefoon die lijkt op een Ericsson die is samengesmolten met een Siemens & Halske telefoon.

Getijden van oorlog

VEF BAGTA underside
VEF BAGTA underside

In juni 1940 werd Letland bezet door het soviet leger, zoals overeen gekomen in het Molotov-Ribbentrop-pact. Deze bezetting zou echter niet heel lang duren, aangezien de Duitsers Letland op hun beurt weer bezetten in juni 1941. In juli 1944 was het rode leger weer terug in Letland, op Kurland na, waar de Duitser het nog uithielden tot het einde van de oorlog. Deze steeds wisselende bezettingen resulteerden in grote vernielingen en verlies aan mensenlevens, eindigend met de annexatie van Letland door de USSR. En zei belandde de VEF in de Sovjetunie.

In de USSR, van fijne kwaliteit naar ruig en robuust

VEF BAGTA dial mechanism
VEF BAGTA dial mechanism

Na de oorlog pakte VEF de productie weer op, dit keer voor de sovjet markt. Hun moderne electronishe apparatuur was zeer populair in de Sovjetunie en in 1949 werd er een nieuwe versie van de BAGTA geintroduceerd, de BAGTA 49, met nieuwe electronika. In 1950 kwam er weer een nieuwe versie uit, met een kiesschijf die een grotere diameter had, de BAGTA 50. Dit model zou tot in de jaren 60 in productie blijven.

Toen dit model in 1936 werd geintroduceerd, was het een moderne telefoon van goede kwaliteit. De onderdelen ware mooi afgewerkt, waardoor het apparaat een luxe eigentijdse uitstraling had. Na de oorlog werd het ontwerp verschillende malen aangepast, met andere electronika, maar ook de productiemethoden werden gewijzigd om te conformeren aan sovjet methoden en om aan de standaarden van de sovjetstaat te voldoen. Dit en de andere manieren om met kwaliteitscontrole om te gaan transformeerden het aanzicht van deze telefoon in een ruw gemaakt ietwat ouderwets ontwerp.

Verschillende varianten

VEF BAGTA 24000 diagram
VEF BAGTA 24000 diagram

Het originele vooroorlogse model was de BAGTA model 24000. Er werd ook een wandversie gemaakt, de BASITA model 24050, die in 1938 werd ingevoerd. De eerste na-oorlogse versie was de BAGTA 49, die andere electrische componenten had en een andere kiesschijf. Ook waren er kleine wijzigingen in andere onderdelen aangebracht, zoals het schroefdraad van de doppen op de hoorn. Daarnaast was het schema in cyrillisch schrift.

De laatste versie was de BAGTA 50, die min of meer hetzelfde was als de 49, maar dan met een kiesschijf met een grotere diameter.

In mijn collectie

VEF dial
VEF dial

Zoals ik al eerder opmerkte, mijn interesse in deze telefoon werd gewekt doordat dit toestel zo erg op de Ericsson 1931 lijkt. De meeste BAGTA’s die je tegenwoordig ziet zijn uit het sovjet tijdperk en ik realiseerde me niet dat de oorsprong van dit toestel buit de Sovjetunie ligt. Nadat ik er achter kwam dat deze telefoon zijn oorsprong heeft in vooroorlogs Letland en ik leerde van een Letse verzamelaar die Olafs Bāliņš heet, waar ik op moest letten, zag ik deze BAGTA op Ebay. Hij werd te koop aangeboden door een Duitse verkoper en direct vielen me een aantal interessante details op, in het bijzonder het schema in alfabet in plaats van cyrillisch en de oude stijl kiesschijf.

VEF BAGTA handset
VEF BAGTA handset

Ik slaagde erin de telefoon te kopen voor een redelijke prijs en met niet al te hoge verzendkosten. Toen de telefoon uiteindelijke arriveerde en nadat ik wat onderzoek deed, kon ik vaststellen dat, zoals ik hoopte, dit een vooroorlogs toestel was. Daar was ik natuurlijk erg blij mee.

Misschien dat ik in de toekomst nog een BAGTA 50 op de kop probeer te tikken. Het lijkt me heel interessant de verschillen tussen deze twee te laten zien.

 [:en] 

VEF BAGTA
VEF BAGTA

 

VEF BAGTA rear
VEF BAGTA rear

Familiar and yet different, this model is heavily insprired by two classic European telephones, thus resulting in this distinctive model. Although later versions of this telephone were produced in large numbers in the 1950s and 60s, it originated in the late 1930s. The people who have heard of this model, often think it is a soviet telephone. But it’s origins certainly are not.

It was originally designed by VEF in Riga, Lavia, and introduced in 1936 when Latvia was an independent state. But violent historical events would leave their marks on this model and transform it from a high quality consumer item to a rough and sturdy soviet product a decade later.

VEF logo
VEF logo

BAGTA stands for “Bakelīta Automātiskais Galda Telefona Aparāts”, meaning bakelite automatic table telephone apparatus. This model was introduced in 1936 and produced by VEF. The VEF company (Valsts elektrotechniskā fabrika, National Electrotechnical Factory) in Riga, Latvia made a series of telephones called BAGTA, starting in the late 30s. Although at the time Latvia was an independant state, this model later became the standard soviet telephone for the 1950s and early 1960s.

VEF BAGTA insideThe telephone housing is made of a bakelite upper part with a pressed steel metal lower part. The body shell contains all electronic parts and a diagram. The inside is devided in two compartments by the top of the pressed steel lower half of the housing, the components mounted on boths sides of it.

The handset is made of bakelite with the microphone as a seperate part but with the receiver fixted inside the handset, the membrane being detachable.

Foreign inspiration

VEF BAGTA and Ericsson 1931
VEF BAGTA and Ericsson 1931

The first thing that struck me when I saw this model for the first time, was how much in resembled the Ericsson model 1931 telephone. Both the handset and the body shell have a similar shape. The way that the inside is devided into 2 parts is very similar to the Siemens & Halske VSa Tist 66 (W28) together with the face of the dial and the cap for the transmitter, which is looks again like the one on the W28 and the stamped out opening for the number card at the front. The result is a telephone that looks like the Ericsson has melded with the Siemens & Halske telephone.

Tides of war

VEF BAGTA underside
VEF BAGTA underside

In june 1940 Latvia was occupied by soviet forces, as per the agreements in the Molotov-Ribbentrop pact. This occupation would not last very long, as the Germans occupied Latvia in june 1941. In juli 1944 the red army retook most of Latvia, while the Germans in Kurland would hold out untill the very end of the war. These changing occupations led to much destruction and great loss of human life, ending in the annexation of Latvia by the USSR. And so the VEF ended up being in the Soviet Union.

In the USSR, from fine quality to rough and sturdy

VEF BAGTA dial mechanism
VEF BAGTA dial mechanism

After the war VEF resumed production, this time for the soviet market. Their modern electronic equipment was very popular in the Soviet union and in 1949 a new verion of the BAGTA was intruduced, the BAGTA 1949, with revised electronics. In 1950 yet another version was introduced, with a dail with a bigger diameter, the BAGTA 50. It was this model that would remain in production until well into the 1960s.

When this model was introduced in 1936 it was a modern telephone, made of good quality. The parts were finely finished giving it the appearance of luxurious modernity. After the war it was adapted several times, with different electronics, but also production methods were changed to conform to soviet methods and meet the demands of the soviet state. This and the different views on quality control lead to a total turn around of the appearance of this telephone, the finals versions being roughly finished and looking like a crudely manufactured somewhat outdated design.

Different versions

VEF BAGTA 24000 diagram
VEF BAGTA 24000 diagram

The original prewar model was the BAGTA model 24000. There was also a wall model, introduced in 1938, called the BASITA model 24050. The first post war version was the BAGTA 49, which had different electrical components and a different dial. Also some minor changes were made to other components such as the thread of the caps. Also the diagram was in Cyrillic writing.

The final version was the BAGTA 50, which was basically the 49 with a larger diameter dial.

In my collection

VEF dial
VEF dial

Like I said, my interest in this phone was sparked because it looked so much like the Ericsson 1931. As most of the BAGTAs you see today are from the Soviet era I did not realise that it’s origins lay outside the Soviet union. So after learning more about its Latvian origins and what to look for, especially from Latvian collector Olafs Bāliņš, I saw this telephone for sale on Ebay, by a German seller. I noticed some interesting details, especially the diagram in Alphabet and the old style dial.

VEF BAGTA handset
VEF BAGTA handset

I managed to buy it for a reasonable price and with not too much shipping costs and when it arrived and started to do some research I learned that, as I had hoped, that I had found a prewar version. So I was very happy with that. Perhaps in the future I will try to find a BAGTA 50 too. I think it would be interesting to compare the two in more detail and to be able to better illustrate their different details.[:]

1 Reactie

  1. Dear Matilo,
    there was a rather similar phone from the Tartu Telefonu Vabrik (TTV) in Tartu/Estonia. TTV during WW II changed hands between Siemens & Halske and Russia back and forth, ending in 1944 finally in Russian hand.
    I am interested in particular, what happend to TTV after !944 – do you have any information?

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*